روابط بین کارگر و کارفرما، کاملا دو طرفه بوده و هر یک از آن‌ها نسبت به طرف دیگر حقوق و تکالیفی دارد. قانون کار در کشور ما به طور شفاف و دقیق حدود حقوق و تکالیف هر یک از دو طرف را مشخص کرده است.
همان طور که کارفرما می‌تواند در صورت عدم انجام وظایف از سوی کارگر، مطابق قانون با او برخورد کند، این حق برای کارگر نیز پیش‌بینی شده است که در صورت عدم دریافت حق و حقوق خود از کارفرما شکایت نماید. در این مطلب قصد داریم به بررسی مهم‌ترین مواردی بپردازیم که مطابق قانون کارگر می‌تواند از کارفرما شکایت کند. تا انتها با ما همراه باشید.
مهم‌ترین موارد شکایت کارگر از کارفرما
کلمه کارگر از نظر قانون با آنچه در عرف جامعه مطرح می‌شود، تفاوت دارد. از نظر قانون کار، کارگر به کسی گفته می‌شود که در ازای انجام فعالیت خاصی از کارفرما حقوق دریافت می‌کند. طبق این تعریف یک نیروی کار ساختمان و یک کارمند بانک هر دو کارگر به حساب می‌آیند و قانون به یک چشم آن‌ها را نگاه می‌کند. با ذکر این توضیح ساده اما مهم در ادامه به بررسی مهم‌ترین مواردی می‌پردازیم که مطابق قانون کارگر می‌تواند از کارفرمای خود شکایت نماید.
1. به خدمت گرفتن کارگر بدون عقد قرارداد کار
یکی از رایج‌ترین موضوعاتی که منجر به طرح دعاوی در خصوص روابط کارگری و کارفرمایی می‌شود، همکاری بدون داشتن قرارداد کاری است. قانون در خصوص قرارداد کاری خط قرمز تعیین کرده است و به طور جد نیز پشت کارگر ایستاده است. در تعریف قرارداد کار نیز این طور ذکر شده است که هر توافق دو طرفه کتبی یا شفاهی بین کارگر و کارفرما برای انجام وظایف مشخص در مدت معین یا غیر معین به عنوان قرارداد کار تلقی می‌گردد.
هر چند توصیه می‌شود که تنها با عقد قرارداد کتبی وارد همکاری با کارفرمای خود شوید. چرا که در صورتی که سند کتبی در اختیار کارگر قرار داشته باشد، شانس او برای موفقیت در پرونده شکایت به مراتب افزایش پیدا خواهد کرد. در غیر این صورت هر سندی که نشان دهنده رابط کاری بین کارفرما و کارگر باشد، مانند پرداخت حقوق، رفت و آمد به کارگاه و … می‌تواند نزد مراجع ذی‌صلاح از سوی کارگر مورد استناد قرار گیرد.
2. عدم تمکین کارفرما به حقوق و مزایای قانونی کارگر
قانون کار مجموعه‌ای از حداقل حقوق و مزایا را برای کارگران در نظر گرفته است. کلیه کارفرمایان موظف هستند که حداقل حقوق و مزایا را در اختیار نیروی کار خود قرار دهند. به خدمت گرفتن کارگران با حقوق و مزایایی کمتر از حداقل‌های مصوب در قانون کار، جرم تلقی می‌شود و در نتیجه کارگر می‌تواند برای پیگیری حقوق خود نسبت به شکایت از کارفرما اقدام کند.
3. ضایع شدن حقوق کارگر در صورت فوت یا تغییر کارفرما
مطابق قانون کار، تغییر مالکیت کارگاه‌ها و شرکت‌ها در اثر فوت یا واگذاری به هیچ عنوان این اختیار را به کارفرمایان جدید نمی‌دهد که نیروی کار که دارای قرارداد است را اخراج کنند یا نسبت به پرداخت حقوق او سهل‌انگاری نمایند. بنابراین چنانچه به هر دلیلی با تغییر کارفرما، حقوق کارگر ضایع شود، او می‌تواند با شکایت کردن نسبت به احقاق حقوق خود اقدام کند.
4. قطع همکاری بدون پرداخت حقوق کارگر
قطع همکاری بین کارگر و کافرما در محیط‌های کاری امری رایج و طبیعی به شمار می‌رود. در مواردی که کارفرما به دلایل مشکلات شخصی تصمیم به تعدیل نیرو می‌گیرد، باید نسبت به پرداخت حق و حقوق کارگر به صورت تمام و کمال اقدام کند.
اما سؤالی که به وجود می‌آید این است که اگر قطع همکاری به دلیل نقض مندرجات قرارداد کار از سوی کارگر باشد، چه اتفاقی می‌افتد؟
پاسخ این سؤال در ماده 27 قانون کار به صراحت ذکر شده است. حتی در صورتی که کارگر به دلیل عدم انجام وظایف خود از سوی کارفرما اخراج شود نیز باید تمام مطالبات و حقوق او پرداخت شود. در غیر این صورت کارگر می‌تواند علیه کارفرما طرح دعوا کند.
5. کسر حقوق غیر قانونی از کارگر
مطابق قانون کار کارفرما باید حقوق و مزایای کارگر را مطابق تعهد فی مابین به صورت تمام و کمال پرداخت کند. البته حقوق کارگر باید پس از کسر مبالغی مانند مالیات و بیمه به حساب او واریز شود. همچنین این امکان وجود دارد که مثلا کارگر وامی از کارفرما دریافت کرده باشد و قسط آن را با کسر از حقوق به صورت ماهانه پرداخت کند. هر گونه کسر از حقوق خارج از موارد قانونی و توافق بین دو طرف غیر قانونی بوده و کارگر می‌تواند برای احقاق حقوق خود، شکایت ثبت کند.
6. ساعات کاری بیش از حد مجاز
هر کارگر مطابق قانون کار در یک شبانه‌روز نباید بیش از 8 ساعت در محل کار فعالیت داشته باشد. البته این امکان وجود دارد که در توافق بین کارگر و کارفرما، تعیین شود که کارگر مدت زمان بیشتری را در محیط کار حضور داشته باشد و در ازای آن حقوق بیشتری نیز دریافت کند. در غیر این صورت چنانچه کارفرما، نیروی کار خود را مجبور کند که بیش از 8 ساعت در روز در محیط کار حاضر شود، مرتکب عمل خلاف قانون شده است و کارگر می‌تواند علیه او شکایت ثبت کند.
جمع روزهای کاری کارگر در یک هفته نیز نباید از 6 روز فراتر رود. الزامی به تعطیل اعلام شدن روز جمعه در هر کسب و کار نیست. بلکه این امکان وجود دارد که یک روز دیگر هفته را به عنوان روز تعطیل اعلام نمایند. به هر ترتیب حتما باید یک روز در هفته به کارگران استراحت داده شود.
فرآیند شکایت کارگر از کارفرما
مهم‌ترین مواردی که در قانون برای شکایت کارگر از کارفرما پیش‌بینی شده است را ذکر کردیم. البته طبیعی است که در مراودات کاری ممکن است اختلافات دیگری نیز بروز کنند. ولی آنچه تا اینجا ذکر کردیم، شایع‌ترین موارد اختلاف بین کارگر و کارفرما است.
به هر ترتیب اگر کارگر تصمیم به شکایت از کافرما بگیرد، باید مراحل زیر را پشت سر بگذارد:
• انجام فرایند ثبت نام و احراز هویت سامانه روابط کار
• مراجعه به سامانه روابط کار
• ثبت شکایت
فرایند احراز هویت در سامانه روابط کار با همکاری یوآیدی به صورت غیرحضوری و در سریع ترین زمان ممکن انجام می پذیرد. یوآیدی این فرایند را با استفاده از الگوریتم های هوش مصنوعی و بدون دخالت نیروی انسانی انجام می دهد. علاوه بر سامانه روابط کار، فرایند احراز هویت سامانه ثنا، احراز هویت سجام و احراز هویت برخی از صرافی های رمز ارز با همکاری یوآیدی انجام می شود.